Van bij het ontstaan van Windekind vzw in 1960 is de parochie Sint-Kwinten actief betrokken in de uitbouw van dit centrum voor kinderen en jongeren met een beperking. Vele jaren later is die band met Sint-Kwinten er nog steeds, ook al zijn zowel de parochie als Windekind ondertussen sterk geëvolueerd. In dit artikel willen we jullie laten kennismaken met het centrum Windekind en zijn werking anno 2021.
Hoe ontstond Windekind?
Twee ouderparen, elk met een kind met een ernstige motorische handicap, namen het initiatief om een school te starten voor kinderen met beperkingen. Pastoor Lieven Manderveld van de Sint-Kwintensparochie steunde hen en hij mobiliseerde ook nog andere leden van de kerkfabriek van Sint-Kwinten voor de raad van bestuur. De geloofsgemeenschap van Sint-Kwinten is op de dag van vandaag nog steeds vertegenwoordigd in de raad van bestuur van Windekind.
Vanaf het begin kon men gebruik maken van de leegstaande lokalen van de vroegere parochieschool en parochiezaal in de Schapenstraat. Daarvoor werd in 1960 een erfpacht overeenkomst gesloten met de kerkfabriek voor een symbolische huurprijs. Zonder deze lokalen had men niet kunnen starten.
Wat is Windekind?
Windekind bestaat uit twee geledingen: een school voor buitengewoon onderwijs en een multifunctioneel centrum.
In Windekind is er zowel een school van buitengewoon basisonderwijs (kleuter- en lagere school) als een school voor buitengewoon secundair onderwijs. Onze scholen buitengewoon onderwijs richten zich op twee doelgroepen: enerzijds op kinderen met leermoeilijkheden (het zogenoemde basisaanbod) en anderzijds op kinderen met een motorische beperking (genoemd: type 4).
Wanneer een kind omwille van een meervoudige beperking niet naar school kan, gaat een onderwijsdeskundige van Windekind naar de thuissituatie voor onderwijs aan huis. Op die manier krijgt het kind dan thuis een onderwijsaanbod op maat.
Naast de school voor buitengewoon onderwijs is er in Windekind een multifunctioneel centrum (=MFC). Een dergelijk centrum ressorteert onder het ministerie van Welzijn. In ons MFC gaat het om begeleiding, therapie en dagopvang voor personen met een motorische handicap tot en met 21 jaar die nood hebben aan specifieke ondersteuning. De begeleiding is gericht op het kind én op zijn context (gezins-, vrijetijds- en schoolcontext).
Hoe en met welk uiteindelijk doel wordt er gewerkt in Windekind?
Het onderwijsaanbod van alle scholen van zowel gewoon als buitengewoon onderwijs van het katholieke net is gebaseerd op de door de overheid goedgekeurde leerplannen van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. In functie van de mogelijkheden van ieder kind krijgen de leerlingen van Windekind uit die leerplannen een aanbod op maat dat, jaar na jaar, aansluit bij hun ontwikkelingsproces. Zo zetten we maximaal in op alle domeinen van de cultuurgebonden (waartoe onder andere taal, rekenen, wereldoriëntatie, ICT) en persoonsgebonden ontwikkeling. Heel in het bijzonder helpen we hen om te leven met hun beperking, zodat ze op het einde van hun schoolloopbaan kunnen zeggen: “Ik heb geleerd dat met mijn handicap goed te leven valt”. Elke ouder, met zijn of haar in scherven gevallen droom over dit kind, willen we helpen en leren op weg te gaan met dit kind dat een handicap heeft. Dit ‘leren leven met’ is belangrijk voor de ouders, maar ook voor het kind zelf is het van levensbelang dat zijn ouders hem via woord en daad kunnen zeggen: “Ik ben blij dat je mijn kind bent, ik zie je handicap, maar nog meer zie ik wie je bent en wat je allemaal kan”.
De ideale oplossing, aanpak, methodiek voor de onderwijs- en opvoedingsnoden van onze kinderen bestaat niet. Het is dan ook een enorme meerwaarde dat in ons centrum mensen met verschillende deskundigheid samenkomen. Onze multidisciplinaire teams rond het kind zoeken samen met de ouders naar oplossingen voor elk kind in zijn context. Dit samen zoeken met respect voor elkaars deskundigheid en ervaring kan mooie antwoorden op complexe vragen tot stand brengen.
Wat met inclusie?
Als centrum zijn we ons sinds 1980 ook gaan specialiseren in het verlenen van buitengewone zorg in het gewoon onderwijs. We geloven immers in inclusie, namelijk mensen met een beperking zo weinig mogelijk afzonderen, maar zoveel als kan laten deelnemen aan het gewone leven in de samenleving. Toch zien we inclusie in het gewoon onderwijs niet als ideaal voor elk kind op elk moment van zijn ontwikkeling. In functie van de noden van het kind zoeken we samen met kind en ouders (1) of op dit moment van zijn ontwikkeling een gespecialiseerde setting nodig is dan wel of de gewone onderwijssetting voldoende kansen biedt, (2) waar contact met leeftijdsgenoten met en zonder beperking een meerwaarde biedt en (3) welk contact met lotgenoten kan gerealiseerd worden.
Vanuit Windekind ontwikkelden zich in de voorbije jaren meerdere vormen van inclusie:
Vanuit ons centrum bieden we buitengewone zorg in het gewoon onderwijs. Een grote groep medewerkers, ‘ondersteuners’ genoemd, met kennis en expertise over onze doelgroepen, gaat in de provincie Vlaams-Brabant en aangrenzende gemeenten leerlingen met een beperking en hun leraren ter plekke in hun school ondersteunen. Zo krijgt de leerling met een beperking de kans maximaal deel te nemen aan het onderwijsaanbod van de gewone school én tegelijkertijd spelen we in op zijn specifieke onderwijsbehoeften.
Voor kleuters met meervoudige beperkingen is het niet altijd mogelijk om uit te maken welke onderwijsvorm hen het meeste ontwikkelingskansen biedt. In dit verband realiseren we – samen met én in de inclusieve kindercrèche Villa Clementina van Zemst – reeds enkele jaren een project waarbij kleuters met een meervoudige beperking tot maximum 6 jaar in de kindercrèche opvang kunnen krijgen. Kleuterleidsters van Windekind geven ter plaatse een onderwijsaanbod aan deze kleuters. Via onze samenwerking met de nabijgelegen gemeenteschool De Waterleest geven we tegelijkertijd de gelegenheid aan deze kleuters om enkele uren per week deel te nemen aan het schoolleven van een gewone kleuterschool. Op deze manier wordt duidelijker welke vorm van onderwijs het meest aangewezen zal zijn voor dit kind: inclusief onderwijs in de gewone school, buitengewoon onderwijs of onderwijs aan huis.
Sinds september 2019 realiseren we met Windekind en de Sint-Lambertusschool van Heverlee (een school voor gewoon kleuter- en lager onderwijs van de Don Boscogroep) een zogenaamd ééncampus-traject. Op dezelfde schoolcampus is er dus een school voor gewoon onderwijs (Sint-Lambertus) en een school voor buitengewoon onderwijs (Windekind). Het gaat hier wel om kinderen van Windekind met leermoeilijkheden (type basisaanbod) en niet om kinderen met een motorische beperking (type 4). Onze leerlingen van het buitengewoon onderwijs krijgen op deze campus enerzijds les in hun klassen van buitengewoon onderwijs voor die elementen uit de leerplannen waarvoor ze specifieke ondersteuning nodig hebben. Tegelijk creëren we tijd en ruimte om op andere momenten van de dag te spelen en te leren samen met de kinderen van de gewone basisschool Sint-Lambertus.
Enkele cijfergegevens
In ons buitengewoon onderwijs in de Schapenstraat verwelkomen we elke schooldag een honderdtal leerlingen. Zij komen uit heel de provincie Vlaams-Brabant en uit aangrenzende gemeenten. De overheid subsidieert het busvervoer naar de school. Een honderdtal (vaak deeltijds werkende) medewerkers zorgt voor een kwalitatief sterk aanbod. Aan ons ééncampus-traject in de Sint-Lambertusschool in Heverlee neemt een dertigtal leerlingen van Windekind deel.
We organiseren buitengewone zorg in het gewoon onderwijs in de provincie Vlaams-Brabant voor ruim 300 kinderen en jongeren met een motorische handicap. Vijfendertig medewerkers, ‘ondersteuners’, maken dit waar.
We doen het niet alleen!
Windekind staat er niet alleen voor! We zijn blij met vele andere scholen en voorzieningen te kunnen samenwerken bij het realiseren van onze doelstellingen. In de Leuvense regio zijn er naast Windekind nog andere scholen voor buitengewoon onderwijs, ieder voor een of meerdere specifieke doelgroepen:
buitengewoon basisonderwijs: in de Parkschool Heverlee (voor kinderen met leermoeilijkheden, het zogenoemde basisaanbod, en voor kinderen met een autisme spectrum stoornis, ASS, dit is type 9), in Ten Desselaer Lovenjoel (type 3, dit zijn kinderen met ernstige gedrags- of emotionele problemen, en kinderen met ASS), in Terbank Heverlee (kinderen met een matige of ernstige mentale beperking, dit is type 2) en in Woudlucht Heverlee (type basisaanbod, type 2 en type 9).
buitengewoon secundair onderwijs: in Don Bosco-plus, Groene Weg Heverlee (kinderen met ASS, type 9), in Terbank Heverlee ( type 2 en 9), in Woudlucht Heverlee (voor type basisaanbod, type 2 en type 9).
Windekind maakt deel uit van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen, ‘de Guimardstraat’, en op plaatselijk niveau zijn zowel onze lagere school als onze middelbare school ingebed in bredere scholengemeenschappen: voor ons basisonderwijs is dit de scholengemeenschap ‘Kruispunt’ (waarin 9 scholen gewoon en 2 scholen buitengewoon onderwijs) en voor ons secundair onderwijs is dit de scholengemeenschap ‘KSL’ (waar alle scholen katholiek secundair onderwijs van Groot-Leuven deel van uit maken). Ons multifunctioneel centrum maakt deel uit van een samenwerkingsnetwerk van welzijnsvoorzieningen, genoemd tRede (hieraan participeren meerdere welzijnsvoorzieningen voor minder- en meerderjarigen van Oost-Brabant).
En wat met de christelijke inspiratie in Windekind?
Wat de christelijke inspiratie betreft kunnen we in de visietekst van Windekind onder andere het volgende lezen (we vatten wat samen en parafraseren hier en daar):
Als Windekind streven we ernaar om jongeren vanuit hun eigen talenten en mogelijkheden optimale ontwikkelingskansen te bieden. Dat maakt het hen mogelijk om gelukkig te zijn in hun leven en een plaats in te nemen in de samenleving.
Om ons werk blijvend echt goed te doen willen we in Windekind expliciet aandacht hebben voor de bezieling, de krachtbron van waaruit de zorg en het onderwijs wordt verleend. Sommige medewerkers worden gedreven door persoonlijke ervaringen, anderen door een spontane verbondenheid met wie kwetsbaar is, nog anderen putten uit een spirituele of humane traditie.
Midden die rijke verscheidenheid biedt Windekind het christelijk geloof aan als een voorkeursverhaal, een voedingsbodem die onze zorg blijvend levenskracht kan bieden. Uit dit christelijk verhaal reiken we enkele kernintuïties aan die voor ons heel waardevol zijn:
Ik ben gewild en bemind. Onszelf erkennen als ten diepste gewild en bemind, wat er ook in ons leven gebeurd is. Dit geldt voor elkeen, het is de bron van de waardigheid en de evenwaardigheid van elke mens.
Ik word geraakt door het kwetsbare. We laten ons raken door het kwetsbare, we geven aandacht aan wie minder kansen heeft en proberen er te zijn voor de ander. Zo toont onze God zich in Jezus en tegelijk ook in ieder van ons.
Ik zet mijn innerlijke kracht en liefde in. We stellen ons open voor de kracht en de liefde die in ons sluimert. We zetten die rijkdom in voor het geluk van de mensen rondom ons en voor een menselijker samenleving.
Ik ga soms tegen de stroom in. We sluiten ons aan bij de tegendraadsheid van de evangelische boodschap die opkomt voor mensen die zwakker staan in de maatschappij.
In Windekind nodigen we elke jongere, elke medewerker, elke ouder uit zelf op zoek te gaan naar andere of gelijkaardige intuïties waarin hij of zij zich herkent. We hopen dat ook uit andere spirituele of humane tradities schatten aan zingeving worden aangebracht. In dialoog kan hieruit een waaier aan krachtbronnen ontstaan. Het geheel kan een prachtig geschenk zijn dat we elkaar kunnen aanbieden, een rijkdom aan energie, ademruimte, inspirerende visie en bemoediging.
Ten slotte
In Windekind werken heel wat medewerkers met grote en onverdroten inzet voor de ons toevertrouwde kinderen en jongeren, die ons ontroeren door hun kwetsbaarheid én hun kracht. Ze roepen in ieder van ons het beste naar boven. Kunnen wij anders dan deze kinderen en jongeren dankbaar zijn?
Griet Smeets, gewezen algemeen directeur van Windekind en lid van de raad van bestuur van Windekind
Marc Eneman, lid van de gemeenschapsploeg van Sint-Kwinten en lid van de raad van bestuur van Windekind